Έκθεση της ΔΗ.Κ.Ε.Π.Α.Π. για τα στρατιωτικά νοσοκομεία της Πέλλας κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο

Παρουσίαση έκθεσης για τα υπαίθρια στρατιωτικά νοσοκομεία της Πέλλας κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο πραγματοποίησε η ΔΗ.Κ.Ε.Π.Α του δήμου Πέλλας, την Παρασκευή 20 και το Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου 2013, στο Πνευματικό Κέντρο Γιαννιτσών. Η σημαντική αυτή έκθεση της ΔΗ.Κ.Ε.Π.Α.Π. αποτελούσε παράλληλη εκδήλωση στην 2^η επιστημονική νοσηλευτική διημερίδα με τίτλο «Υγεία και νους εσθλά τω βίω δύο» που διοργάνωσε το Γενικό Νοσοκομείο Γιαννιτσών.

Η έκθεση παρουσιάζει, μέσα από κείμενα και φωτογραφικό υλικό, τη διαδικασία διακομιδής των τραυματισμένων στρατιωτών από τα πεδία μαχών του Καϊμακτσαλάν και τις νοσοκομειακές εγκαταστάσεις όπου νοσηλεύονταν. Αναδεικνύει άγνωστες πτυχές της τοπικής ιστορίας και του σημαντικού ρόλου της Πέλλας στην εξέλιξη του Μακεδονικού Μετώπου του Μεγάλου Πολέμου. Στα συμμαχικά νοσοκομεία της Πέλλας έλαβαν χώρα τραγικές ιστορίες του ανθρώπινου πόνου και του κοπιώδους αγώνα του νοσηλευτικού προσωπικού να τον αποσβέσει.

Στην Πέλλα λειτούργησαν πέντε νοσοκομεία της Εγκάρδιας Συνεννόησης (Αντάντ): το Σκωτσέζικο Γυναικείο Νοσοκομείο της Άρνισσας, το οποίο ήταν γνωστό ως The American Unit γιατί χρηματοδοτούταν από τον Αμερικανικό Ερυθρό Σταυρό. Ήταν στελεχωμένο αποκλειστικά από γυναίκες κάθε ειδικότητας, εθελόντριες όλες τους σε μια εποχή που ο γυναικείος εθελοντισμός δεν ήταν προσδοκώμενος. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι μία από τις σημαντικότερες συγγραφείς της Αυστραλιανής λογοτεχνίας, η Miles Franklin εργάσθηκε ως εθελόντρια μαγείρισσα στο νοσοκομείο της Άρνισσας. Το ημερολόγιο της αποτέλεσε για τη ΔΗ.Κ.Ε.Π.Α.Π. μια σημαντική γραπτή πηγή, η οποία παρέχει σημαντικές πληροφορίες για το εν λόγω νοσοκομείο και τον καθημερινό βίο του προσωπικού του.

Στην περιοχή της Σκύδρας λειτούργησαν δύο αγγλικά νοσοκομεία: το 36^ο και το 37^ο Γενικό Αγγλικό Νοσοκομείο. Επιπλέον, στην Πέλλα λειτούργησαν δύο σερβικά νοσοκομεία: το 1^ο Χειρουργικό Νοσοκομείο της Αψάλου και το 4^ο Χειρουργικό Νοσοκομείο της Νέας Ζωής.

Τα συμμαχικά στρατιωτικά νοσοκομεία της Πέλλας είχαν υπαίθριο χαρακτήρα. Μετά τη λήξη του πολέμου αποδομήθηκαν απολείποντας βασικά, απτά τεκμήρια. Τα αυτοβιογραφικά κείμενα του νοσηλευτικού προσωπικού και το διασωθέν σε διεθνείς αρχειακές συλλογές, φωτογραφικό υλικό έρχονται να ξαναζωντανέψουν αυτές τις ξεχασμένες, τραγικές ιστορίες. Επιπλέον, υποδεικνύουν τις δυνατότητες πολιτιστικής ανάπτυξης και των διεθνών συνεργασιών που εγείρονται μέσα από τη μελέτη της σύγχρονης τοπικής ιστορίας.

Τα στρατιωτικά νοσοκομεία της Πέλλας στελεχώθηκαν από σημαντικούς γιατρούς, νοσηλευτές και εν γένει προσωπικό, ανθρώπους που διακρίθηκαν κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου αλλά και μετά αυτού. Η Κάθριν Χάρλευ και η Μαίρη Μπέντφορντ, οι διευθύντριες της Μονάδας Μεταφοράς Ασθενών εξασφάλιζαν την ασφαλή διακομιδή των τραυματιών στους δύσβατους δρόμους της Πέλλας με γυναίκες οδηγούς ασθενοφόρων. Η Αυστραλέζα χειρουργός Άγκνες Μπένετ του νοσοκομείου της Άρνισσας έκαμψε με το συνολικό έργο της την επιφύλαξη απέναντι στις γυναίκες γιατρούς. Η γιατρός Μαίρη ντε Γκάρις του νοσοκομείου της Άρνισσας αποτέλεσε από τις πρώτες γυναίκες της Αυστραλίας που αναγορεύθηκαν διδάκτορες. Ο χειρουργός του νοσοκομείου της Αψάλου, Μιχαίλο Πέτροβιτς θεωρείται ως ο πατέρας της στρατιωτικής ιατρικής της Σερβίας.

Η έκθεση παρουσιάζει τις εγκαταστάσεις των νοσοκομείων, την καθημερινή ζωή του προσωπικού και το άγνωστο ανθρωπιστικό έργο που έλαβε χώρα κατά τη διετή λειτουργία τους (1916-1918) στην Πέλλα. Η ΔΗ.Κ.Ε.Π.Α. του Δήμου Πέλλας θα συνεχίσει την ερευνητική εργασία για τη συγκέντρωση τεκμηρίων προκειμένου το έτος 2014 (συμπλήρωση 100ετίας από την έναρξη του πολέμου) να οργανώσει μία έκθεση-αφιέρωμα στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα Γιαννιτσά, η Εγνατία Οδός και οι αρχαιότητες της Πέλλας θα αποτελέσουν ορισμένες από τις προσεχείς θεματικές.