Πραγματοποιήθηκαν την Παρασκευή 20 Νοεμβρίου 2015 στο Μαυσωλείο του
Γαζή Εβρενός στα Γιαννιτσά τα εγκαίνια της έκθεσης του Ιδρύματος
Ανταλλαγέντων Συνθήκης Λωζάννης με τίτλο: «Οι δύο όχθες της νοσταλγίας.
Ιστορίες προσφυγικών οικογενειών». Η έκθεση συνδιοργανώθηκε από το Δήμο
Πέλλας και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πέλλας ως συνέχεια της στρατηγικής
συνεργασίας των δύο φορέων για την ανάπτυξη της επιστήμης και του
πολιτισμού. Την εκδήλωση χαιρέτησαν η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πέλλας κα. Ελισάβετ Τσιγαρίδα, η Υφυπουργός Βιομηχανίας κα. Θεοδώρα Τζάκρη, ο Γενικός Πρόξενος της Τουρκίας στη Θεσσαλονίκη κ. Ορχάν Γιαλμάν Οκάν, ο Γενικός Γραμματέας του Ιδρύματος Ανταλλαγέντων Συνθήκης Λωζάννης κ. Σεφέρ Γκιουβέντζ και ο Δήμαρχος Πέλλας κ. Γρηγόρης Στάμκος. Την έκθεση παρουσίασε ο αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πέλλας κ. Γεώργιος Σκιαδαρέσης. Ακολούθησε ένα σύντομο μουσικό πρόγραμμα από τη χορωδία του Ιδρύματος Ανταλλαγέντων Συνθήκης Λωζάννης στον περιβάλλοντα χώρο του μνημείου.
Η έκθεση παρουσιάζει οικογενειακές ιστορίες χριστιανών και μουσουλμάνων που ανταλλάχθηκαν μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης, ένα ιστορικό γεγονός που δεν ξεχάστηκε στο χρόνο. Αυτό το δεδομένο ανέδειξε και ο Δήμαρχος Πέλλας κατά το χαιρετισμό του λέγοντας χαρακτηριστικά: «Υπολείπονται λίγα μόλις χρόνια για τη συμπλήρωση της εκατονταετίας από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης στις 24 Ιουλίου 1923. Εκατό χρόνια έχουν σχεδόν παρέλθει και όμως, η μνήμη και ο πόνος του αποχωρισμού των ανταλλαγέντων πληθυσμών παραμένουν ζωντανά, αναλλοίωτα στο χρόνο.
Αν και από τη γενιά που βίωσε τον ξεριζωμό, ελάχιστοι είναι εν ζωή, ωστόσο το γεγονός κληροδοτείται ως ιερό οικογενειακό κειμήλιο στις επόμενες. Η μνήμη της προσφυγιάς, που αρνείται να ξεχαστεί και η νοσταλγία της παλιάς εστίας είναι τα δύο στοιχεία που επαναφέρει η έκθεση. Δεν στοχεύει να αναφερθεί στα ιστορικά γεγονότα που οδήγησαν ή όρισαν την ανταλλαγή των πληθυσμών αλλά να προσεγγίσει μόνο τον άνθρωπο· αυτόν που εγκατέλειψε τα πάτρια και τύλιξε μέσα στους φτωχούς μπόγους τις αναμνήσεις μιας άξιας ζωής». Ο Δήμαρχος Πέλλας περιέγραψε το ρόλο των Γιαννιτσών τονίζοντας ότι η έκθεση φιλοξενείται ίσως στην καλύτερη δυνατή θέση, την ειρηνοποιό πόλη των Γιαννιτσών και το Μαυσωλείο του Γαζή Εβρενός.
Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν σε εγκάρδιο κλίμα ανάμεσα σε δημότες Πέλλας και καλεσμένους που μοιράζονται κοινές οικογενειακές μνήμες και συναισθήματα από την ανταλλαγή των πληθυσμών. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν ο Πρόεδρος και μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Πέλλας, Αντιδήμαρχοι του Δήμου Πέλλας, πρώην βουλευτές, εκπρόσωποι της εκκλησίας, της αστυνομίας, του στρατού, πρόεδροι και μέλη συλλόγων, πλήθος κόσμου.
Η έκθεση θα διαρκέσει ένα έτος και είναι ανοιχτή κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή από τις 10 π.μ. μέχρι τις 5 μ.μ.. Η είσοδος είναι ελεύθερη.
