Επιγραμματικά αναφέρουμε ότι οι νεοαφιχθέντες πρόσφυγες προέρχονται, ως επί το πλείστον από χώρες κατεστραμμένες από πολέμους, έχουν φτάσει με πολύ μεγάλη ταλαιπωρία και κινδύνους και οι περισσότεροι από αυτούς είναι αποκομμένοι από τις οικογένειές τους. Πέρα από τα πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν και τη συνακόλουθη ψυχολογική τους επιβάρυνση, έχουν μεγάλες δυσκολίες στην επικοινωνία, αφού οι περισσότεροι από αυτούς μιλούν μόνο τη μητρική τους γλώσσα και κάποιοι ελάχιστα αγγλικά. Οι πιο πολλοί δεν πήγαιναν συστηματικά στο σχολείο και είναι δύσκολο να προσδιοριστεί το γνωστικό τους επίπεδο. Γι’ αυτούς τους λόγους δυσκολεύονται πολύ να ενταχθούν στη σχολική πραγματικότητα και να παρακολουθούν σε μια τάξη, χωρίς να καταλαβαίνουν σχεδόν τίποτα.
Είναι, επομένως απαραίτητο να βρούμε με ποιους τρόπους θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε στα σχολεία μας το κατάλληλο εκπαιδευτικό περιβάλλον, ώστε μέσα σε αυτό να ενταχθούν με δημιουργικό και ουσιαστικό τρόπο οι νεοαφιχθέντες μετανάστες, για να αποκτήσουν όχι μόνο τη δυνατότητα της γλωσσικής επικοινωνίας αλλά και το αγαθό της μόρφωσης που δικαιωματικά ανήκει σε όλους.
Καθώς το ζήτημα της σχολικής εκπαίδευσης και ένταξης των νεοαφιχθέντων μεταναστών δεν αποτελεί πρόβλημα μόνο των ελληνικών σχολείων αλλά απασχολεί και τις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, ήταν επόμενο να στραφούμε και να διερευνήσουμε τους τρόπους με τους οποίους το έχουν αντιμετωπίσει ή το αντιμετωπίζουν τα εκπαιδευτικά συστήματα των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, σε συνδυασμό κυρίως με τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών, οι οποίες θεωρούμε ότι εξυπηρετούν σε ύψιστο βαθμό τις ανάγκες της επικοινωνίας και της παροχής πληροφοριών και μπορούν να αξιοποιηθούν ως εκπαιδευτικά και παιδαγωγικά μέσα. Με αυτό τον σκοπό διοργανώθηκε υπό την αιγίδα της ΔΔΕ Πέλλας η κοινοπραξία των 7 σχολείων του νομού με σκοπό την εκπόνηση του παραπάνω ευρωπαϊκού προγράμματος κινητικότητας Erasmus +, ΚΑ1.
Η υποβολή και στη συνέχεια η έγκριση της αίτησης της κινητικότητας από τον κρατικό φορέα του ΙΚΥ, οδήγησε τον υπεύθυνο Παιδαγωγικών Θεμάτων της ΔΔΕ Πέλλας, κ. Γερεμτζέ
Δημήτριο στην πρώτη ροή τον Μάιο του 2018 και 15 εκπαιδευτικούς στη δεύτερη ροή τον Σεπτέμβριο του 2018 στο Ελσίνκι της Φινλανδίας, με φιλοξενούντα οργανισμό, ο οποίος παρείχε την επιμόρφωση, τον Euneos. Συγκεκριμένα, οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν στην κινητικότητα ήταν:
* Εσπερινό ΕΠΑΛ Γιαννιτσών
* Καρύπη Μαρία
* Κιουζέπη Μαρία
* 2ο ΓΕΛ Γιαννιτσών
* Πασχούδη Μαρία
* Παπαθεμιστοκλέους Αργυρώ
* Χατζηγεωργίου Μαρία
* 2ο Γυμνάσιο Γιαννιτσών
* Κενανίδης Λάζαρος
* Ταρασίδου Μαρία
* 3ο Γυμνάσιο Γιαννιτσών
* Εφραιμίδου Δέσποινα
* Ιωαννίδου Ανθούλα
* Γυμνάσιο Σκύδρας
* Τεληγιαννίδου Ηλιάνα
* Καραβίτης Σταύρος
* ΕΠΑΛ Έδεσσας
* Μίκα Ευαγγελία
* Βοσνιακού Ιωάννα
* 1ο ΕΠΑΛ Γιαννιτσών
* Γιουβάνογλου Νίκος
* Σέβης Χρήστος
Η Φινλανδία διαθέτει ένα εκπαιδευτικό σύστημα από τα καλύτερα στον κόσμο, έχοντας επενδύσει στην υλικοτεχνική υποδομή και δημιουργώντας σχολικά συγκροτήματα πλήρως εξοπλισμένα. Οι εκπαιδευτικοί έχουν υψηλού επιπέδου μόρφωση, με μεταπτυχιακές σπουδές και συνεχή επιμόρφωση σε όλη τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου. Βασικός άξονας του εκπαιδευτικού συστήματος της Φινλανδίας είναι η εκτεταμένη χρήση των Νέων Τεχνολογιών που αξιοποιούνται δημιουργικά κατά την εκπαιδευτική διαδικασία. Η ανάγκη επαφής μας με την εμπειρία αυτή υπήρξε ένας από τους βασικούς λόγους επιλογής του συγκεκριμένου προγράμματος κινητικότητας.
Στα σχολεία τα οποία επισκεφτήκαμε και στα οποία φιλοξενηθήκαμε, το Vocational School στη Vantaa και το Aviapolis στη Varia, στα μαθήματα χρησιμοποιούνται tablets, τα οποία παρέχονται από το σχολείο, επιτρέπεται η χρήση κινητών τηλεφώνων για διδακτικούς σκοπούς, υπάρχει ανοιχτό wi-fi και χρησιμοποιείται ψηφιακό περιβάλλον μάθησης σε ποσοστό 87% (εκπαιδευτικό υλικό, τεστ, εργασίες στο σπίτι). Χρησιμοποιούνται εργαλεία τελευταίας τεχνολογίας, προσομοιωτές, εικονική και επαυξημένη πραγματικότητα και τα πιο σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία μάθησης.
Εξίσου βασικός λόγος επιλογής της Φινλανδίας, ως χώρας παρόχου επιμόρφωσης, ήταν για μας ότι στα σχολεία της υπάρχει και λειτουργεί αποτελεσματικά πρόγραμμα υποδοχής και ενσωμάτωσης στο εκπαιδευτικό σύστημα αρχικά και στον εργασιακό χώρο αργότερα, μεταναστών, οι οποίοι διδάσκονται τα φινλανδικά ως δεύτερη γλώσσα, η επαρκής γνώση της οποίας θεωρείται απαραίτητη για την απόκτηση της υπηκοότητας.
Συγκεκριμένα, στην περιοχή της Varia λειτουργούν 42 σχολεία βασικής εκπαίδευσης στα οποία φοιτούν 22000 μαθητές. Το 21% των μαθητών μελετά τη φινλανδική γλώσσα ως δεύτερη γλώσσα. Για τους νεοαφιχθέντες μετανάστες υπάρχει ένα προπαρασκευαστικό έτος εκμάθησης της γλώσσας και συνολικά λειτουργούν 18 προπαρασκευαστικές / “τάξεις υποδοχής”. Στα σχολεία της Vantaa διδάσκονται πάνω από 40 μητρικές γλώσσες, εθελοντικά, για δύο ώρες την εβδομάδα και υπάρχουν “βοηθοί καθηγητές” για τις μητρικές γλώσσες και θρησκείες. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση κάθε δάσκαλος διδάσκει ΚΑΙ τη γλώσσα του αντικειμένου του. Στη διδασκαλία της γλώσσας χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό και οι ΤΠΕ.
Στη διάρκεια των μαθημάτων μας ξεναγηθήκαμε και πραγματικά εντυπωσιαστήκαμε από τις κτιριακές εγκαταστάσεις, τις υποδομές, τα εργαστήρια και γενικά την οργάνωση και τις κάθε είδους παροχές που συνθέτουν ένα πραγματικά πρωτοποριακό και πρωτόγνωρο για τους περισσότερους από εμάς τρόπο λειτουργίας των σχολείων. Παρακολουθήσαμε, επίσης, τις εισηγήσεις και τις παρουσιάσεις των υπεύθυνων για την εκπαίδευση των μεταναστών σχετικά με τη γενικότερη πολιτική που ακολουθείται πάνω στο ζήτημα και τους πρακτικούς τρόπους και μεθόδους που χρησιμοποιούνται στη διδασκαλία και τη μάθηση.
Η εκπαίδευσή μας όμως, κατά τη διάρκεια της επιμόρφωσης, αφορούσε τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών στη διδασκαλία της γλώσσας, κατά κύριο λόγο, και των άλλων γνωστικών αντικειμένων στη συνέχεια. Γνωρίσαμε και εξοικειωθήκαμε με ποικίλα ψηφιακά περιβάλλοντα και εργαλεία, τα οποία διαθέτουν σημαντικά χαρακτηριστικά, όπως: βασίζονται στη χρήση
μέσα στην τάξη των τάμπλετ και των κινητών τηλεφώνων, τα οποία όλοι διαθέτουν και μπορούν να αξιοποιήσουν. Με τη δημιουργική χρήση της εικόνας, του βίντεο και των διαδραστικών παιχνιδιών κερδίζεται το ενδιαφέρον και κυρίως ξεπερνιούνται οι γλωσσικοί φραγμοί, ώστε να υπάρξει μια κατ’ αρχήν αμφίδρομη επικοινωνία που θα οδηγήσει σταδιακά στην εκμάθηση της γλώσσας. Τέλος, η γνώση της ίδιας της τεχνολογίας και η αναγνώριση των δυνατοτήτων της αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο χρήσιμο και για την επαγγελματική εξέλιξη των μαθητών.
Υπήρξε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα για μας η επιμόρφωσή μας πάνω στα ψηφιακά περιβάλλοντα και εργαλεία. Το πιο ενδιαφέρον και σημαντικό, όμως, είναι η επαφή μας με μια τελείως διαφορετική αντίληψη και πρακτική σχετικά με τη χρήση και την αξιοποίηση των τάμπλετ και των κινητών τηλεφώνων ως μέσων εκπαίδευσης, καθώς στη χώρα μας το νομικό καθεστώς είναι εντελώς διαφορετικό και τα κινητά τηλέφωνα απαγορεύονται στα σχολεία της Ελλάδας.
Το τι συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ήταν ίσως το πιο ενδιαφέρον θέμα συζήτησης και ανταλλαγής πληροφοριών με τους συναδέλφους άλλων ευρωπαϊκών χωρών, οι οποίοι συμμετείχαν στην ίδια κινητικότητα. Συνάδελφοι από την Ιταλία, τη Γερμανία, την Ισπανία, τη Σουηδία και τη Σλοβενία μας ενημέρωσαν για το νομικό - εκπαιδευτικό καθεστώς που ισχύει στις χώρες τους και τις σχετικές τους εμπειρίες από τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών στα σχολεία τους γενικά και στον τομέα της εκπαίδευσης νεοαφιχθέντων μεταναστών, ειδικότερα. Οι προσεγγίσεις είναι διαφορετικές, αφού σε άλλες χώρες ισχύουν παρόμοιοι περιορισμοί με τη χώρα μας, ενώ άλλες είναι πιο ανοιχτές στη χρήση των κινητών τηλεφώνων στα σχολεία. Καθώς όμως οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες φιλοξενούν ήδη και προβλέπεται να φιλοξενήσουν ακόμα και μεγαλύτερους αριθμούς μεταναστών, κρίνεται απαραίτητη από όλους η εξέλιξη των θεσμών, της οργάνωσης και των μέσων της εκπαίδευσης, ώστε να ανταποκριθεί στην ανάγκη της διδασκαλίας αρχικά της γλώσσας της κάθε χώρας, ως ξένης γλώσσας και των υπόλοιπων μαθημάτων στη συνέχεια. Κοινή αντίληψη όλων των συμμετεχόντων είναι ότι οι Νέες Τεχνολογίες μπορούν να βοηθήσουν ουσιαστικά στη διδασκαλία και μάθηση των νεοαφιχθέντων μεταναστών.
Ασφαλώς, η γνωριμία, οι συζητήσεις και γενικότερα η επαφή και η επικοινωνία και με τους Φινλανδούς εταίρους και τους συνεκπαιδευόμενους από τις άλλες χώρες ήταν από πιο θετικά που αποκομίσαμε από την επιμόρφωση και μας βοήθησε πολλαπλά. Πρώτα από όλα, εξασκηθήκαμε και βελτιωθήκαμε στη χρήση της αγγλικής γλώσσας, που ήταν η γλώσσα του σεμιναρίου. Συνειδητοποιήσαμε ότι, παρά τις επιμέρους διαφορές, μας ενώνουν η κοινή ευρωπαϊκή αντίληψη και το γεγονός ότι αντιμετωπίζουμε ως πολίτες της Ευρώπης και ως εκπαιδευτικοί τις ίδιες προκλήσεις, στις οποίες μπορούμε να απαντήσουμε πιο αποτελεσματικά με συζήτηση και ανοιχτές διόδους επικοινωνίας. Τις οποίες και θα συνεχίσουμε να αξιοποιούμε και να διευρύνουμε.
Με την επιστροφή μας στην Ελλάδα ήρθε η ώρα της αποτίμησης της εμπειρίας μας και της διάχυσής της στους εκπαιδευτικούς των σχολείων μας, την ευρύτερη εκπαιδευτική κοινότητα, τους μαθητές μας και τους γονείς, την τοπική κοινωνία. Γι’ αυτό το σκοπό οργανώνονται ποικίλες δράσεις με τη μορφή των δημοσιεύσεων στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, των ενδοσχολικών ενημερώσεων, εργαστηρίων και επιμορφώσεων σε ευρύτερο επίπεδο.
Ο προβληματισμός μας όμως είναι:
Επειδή δεν επιτρέπεται η κατοχή κινητών συσκευών, είναι αναγκαία η προσαρμογή των εφαρμογών στο εργαστήριο πληροφορικής του κάθε σχολείου, πράγμα που απαιτεί πολύ καλή οργάνωση, εκτεταμένη συνεργασία και προγραμματισμό μεταξύ των διδασκόντων.Τα προβλήματα αυτά ήταν διευθετημένα από την αρχή στην Φινλανδία.Επίσης, είμαστε σε
αναμονή για τη δημιουργία των τμημάτων υποδοχής των νεοαφιχθέντων μεταναστών, που πολλές φορές βρίσκονται για λίγο καιρό στη χώρα μας. Καθώς σκοπεύουν να επανενωθούν με τις οικογένειές τους σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν δείχνουν ιδιαίτερη προθυμία για την ένταξή τους στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και διάθεση για ενσωμάτωση στην ελληνική κοινωνία. Γι’ αυτό και είναι αναγκαίο να ξεκινήσει μια εκπαιδευτική συζήτηση για την προσαρμογή του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος στα νέα ευρωπαϊκά δεδομένα και στην υιοθέτηση νέων εκπαιδευτικών εργαλείων
Παρόλα αυτά η εμπειρία μας από το ERASMUS+ ΚΑ1 μας δίνει την αυτοπεποίθηση και τη βεβαιότητα πως μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι, πως μπορούμε να αξιοποιήσουμε στοιχεία από τα εκπαιδευτικά συστήματα που γνωρίσαμε στη διάρκεια της επιμόρφωσής μας και να αντιμετωπίσουμε τη σημαντικότερη πρόκληση: να ετοιμάσουμε τους μαθητές και τις μαθήτριές μας για τη ζωή τους ως ευρωπαίοι πολίτες ανεξαρτήτως καταγωγής και προέλευσης.
Για τη σύνταξη του άρθρου
2ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ - “Άννα Κομνηνή”
